Videoda da belirttiğim gibi, sosyal bilimlerde bir tez öğrencisi olarak yeni
başlayanlar için ne gibi yollardan geçeceklerini ve bu yolları kolayca atlatmak
için neler yapabileceklerini anlatacağım bu yazıda..
Bu yazıyı yazmak istedim çünkü süreçte zorlandığım pek çok
şey oldu deneyimsizlik sebebiyle, o yüzden yeni başlayanların kaygılarını azaltmayı
bir görev olarak üstlendim kendime. Herkes öyle midir bilmem ama nelerle
karşılaşacağımı önceden bilmek, bunların üstesinden gelmek için çözümler görmek
beni çok rahatlatır. Umarım bu yazıda okuyanlar için faydalı olur.
Ben kendi sürecimde yapılabilecek tüm yanlışları yaptım o
yüzden karşılaşılabilecek tüm hatalara da hakimim =)) Şimdi sırayla ben ettim
siz etmeyin listesi sunacağım.
1) Konu belirlemek.
Açıkçası sorun yaşamadığım tek yer buydu. Uzun süredir (üni
2.sınıftan beri) aklımda olan bir konu üzerinde ilerledim ben. Ama bunu hiç bi
zaman stratejik bir şekilde yapmadım. En çok sevdiğim, ilgi duyduğum şeye karar
verdim. Bunu yaparken her şeyi denedim aslında. Okul öncesi, psikoloji, moleküler biyoloji
bile ilgi alanımdı. Hepsini gördüm, denedim ve eleyerek ilerledim. Stajlar
yaptım, seminerlere gittim, ders aldım , kitaplar okudum ve hangisiyle uzun
süre ilerlersem sıkılırım diye düşündüysem onları eledim azalttım ve hedef
noktasına ulaştım.
2) Taslak oluşturmak
İnanılır gibi değil ama bu konuda da aşırı zorlanmadım.
Konunun literatür taramasını yaparken zaten daraltma ihtiyacı duyuyorsunuz.
Mesela ilgi alanınız diyelim ki fen bilgisi eğitimi. Makale araştırmasında fen
bilgisi eğitimi yazdığınızda, müfredat, uygulama, öğretmen görüş ve algıları, öğrenci
görüşler/kavram yanılgıları gibi pek çok başka başlıklarla karşılaşıcaksınız
doğal olarak. Ve hüzünlü bir haber vereyim ki onların çoğunu da okuyacaksınız. Okuduktan
sonra ( ömrünüzden uzun bir vakit gittikten sonra) ya kaydedip o konuyla
yolunuza devam edeceksiniz ya da yeni araştırmalar yapmak (ömrünüzden bi ömür
daha tüketmek) için tekrar bilgisayar başına. Konunuzu iyice daralttıktan sonra
taslağınızı oluşturabilirsiniz. Örneğin fen bilgisi eğitiminde kalıtım konusu
ile ilgili öğrencilerin kavram yanılgıları olarak belirlediyseniz,
araştırmanıza ortaokul öğrencileri kavram yanılgıları, kalıtım konusu eğitimi,
öğretmenlerin kalıtım konusundaki öğretme yöntemleri gibi daha özelleştirerek
araştırabilir, alt başlıklarınızı oluşturabilirsiniz.
3) Kaynak araştırması
Önemli ve zamanının çoğunu alan kısımlardan biri de kaynak
araştırmak. Yaptığım denemeler sonucunda anladım ki elinizde ciddi bir kaynak
var ise konuyla ilgili, onun referanslarından yola çıkarak ilerlemek oldukça
kolaylaştırıcı. Okuduğunuz makalelerden birini çok iyi ve yararlı bulduysanız,
okurken verdiği referanslara bakmanız faydalı olacaktır.
4) Kaynakların sınıflandırılması
Kaynakları bulduktan sonra ben farklı klasörde gruplamıştım.
Aynı örnekten yola çıkarsak kavram yanılgıları bir klasörde, öğretmen görüşleri
bir başka klasörde toplanabilir. Böylelikle literatürünüzü yazarken makaleyi
bulmanız kolaylaşır. Bir diğer yol da
makaleyi yazarların soyismi ve tarihi ile kaydetmek. Zamanla yazarların
soyisimlerine hakim oluyorsunuz, bu yüzden benim için kolaylaştırıcı oldu bu
yöntem. Örneğin, Solmaz, 2009 diye kaydedebilirsiniz.
5) Yazım aşaması
Taslağı oluşturdunuz, kaynaklarınızı topladınız derlediniz
ve geldi yazma vakti. Zaten kaynağınızı buldukça yazma süreci de başlamış
demektir, çok da birbirinden ayrı süreçler değiller. Önce yazmak için açtığınız
word dosyasını üniversitenizin tez rehberine (thesis guideline) uygun şekilde
dizayn edin. Muhtemelen bulunduğunuz enstitünün web sayfasındadır, okuyup
uygulayın. Sonra bir içerik sayfası yapın. Evet sürekli değişecek ama önünüzde
bir taslak olarak kalacaktır.
Yazarken en önemli
tavsiyem, makaleyi okurken pdf üzerinde altını çizin ve yanına not alın önemli
gördüyseniz. Eğer o anda tez belgenize yazıyorsanız da hemen referans kısmına
ekleyin. Tez içinde zaten Solmaz(2009) diye belirttiğiniz ve referansa da
eklediğiniz için o artık sapasağlam bir şekilde teziniz içinde yer alacaktır.
O günlük yazı işini
bitirdiyseniz ya da danışmanıza gönderecekseniz belgeyi günün tarihiyle
kaydedin. Yani tabi bu danışmanınızla olan ilişkinize de bağlı ama kronolojik
olarak görmek adına biz faydalı bulduk.
Belgenizi kaydetmenizin ardından yarın için bir yapılacaklar
(to do list) hazırlayın, işe gidenler genelde günün yoğunluğuyla nerede
kaldıklarını ve ne yapacaklarını unuturlar o yüzden to do list kurtarıcıdır :) . Bir de makaleyi
okudunuz diyelim, literatürde değilde metot kısmında bir şeyi beğendiniz, hemen
yine kaynağı belirtip kısaca nasıl işe yarayacağını bir deftere kaydedin, lazım
olur 
Bunun haricinde ben bir de referanslarımı somut olarak
görmek adına kağıda da geçirmiştim. Yine gruplara ayırarak hangi konudan ne
kadar makalem var ve ne kadarını okudum görebilmek adına iyi oldu. Okuyup, teze
eklediğim makaleleri tikledim ve daha ne kadar makalem kaldığını da görebiliyor
oldum böylelikle.
Son önerim de yine danışmanınıza bağlı olarak değişir ama
bölümler arasında gidiş geliş yapın. Yani biraz literatür yazın eğer çok
daraldıysanız biraz metoda dönün.
6) Etik Kurullar- Belgeler Başvurular
Belge işiyle hiç hoşlanmadığım için hep en son ana bıraktım
ben. Ama hiç de öyle korkulu şeyler değilmiş. Enstitünüzün sayfasında etik
kurul ile ilgili doldurmanız gereken belgeler zaten var. Onları çalışmanızın metot
kısmına kadar olan yeri anlatarak dolduruyorsunuz. Danışmanınız onay verince
çıktısını alıp enstitüye bırakıyorsunuz. Ve onay mailini dört gözle
bekliyorsunuz :)
7) Jüri Üyeleri
Sizin ya da danışmanınızın belirlediği jüri üyelerine
abstract- intro- lit- metot ve referanslardan oluşan belgenizi gönderiyor ve
sunumunuza davet ediyorsunuz. Aynı zamanda hard copy halinde belgenizi ellerine
de ulaştırıyorsunuz.
Ben şimdilik bu aşamaya geldim, sunumu yaptıktan sonrayı ve
uygulama hallerini de buradan yazarım :) Herkese bol akademili kolaylıklı günler diliyorum!
